"Αφιέρωμα στον ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ" στα Βράσταμα Χαλκιδικής - "Συνάντηση με τον Αριστοτέλη 2400 χρόνια μετά...."

«Σε μικρούς τόπους γίνονται μεγάλα πράγματα»

Σε ένα από τα πιο παλιά χωριά της Χαλκιδικής « τα Βράσταμα», με αφορμή την συμπλήρωση 2400 χρόνων από τη γέννηση του Αριστοτέλη, εντάχθηκε στο εορταστικό πρόγραμμα του Ευαγγελισμού ένα αφιέρωμα στον μεγάλο αυτόν φιλόσοφο. 

Ομιλητές:

ο δρ. «της Ιστορίας των επιστημών» Γιάννης Καλύβας με θέμα του 

«από τον Αριστοτέλη στον Γαλιλαίο» και

η δρ «Φιλοσοφίας» Χριστίνα Κούρφαλη με θέμα της 

«Αρετή και Ευδαιμονία στον Αριστοτέλη»

Συντονιστής του αφιερώματος ο  φυσικός  Αντώνης Κωνσταντινίδης, παλιός εκπαιδευτικός λειτουργός, οργανωτής της εκδήλωσης με την συνδρομή του ιερέα πατέρα Παντελή.

Ο Αριστοτέλης γεννημένος στα Στάγειρα της Χαλκιδικής, μαθητής της Ακαδημίας του Πλάτωνα στην Αθήνα από το 17^ο μέχρι το 37^οέτος της ηλικίας του, δάσκαλος για 7 χρόνια του Αλέξανδρου διάδοχου τότε του θρόνου της Μακεδονίας, επιστρέφει στην Αθήνα παντρεύεται την Ερπυλλίδα από τα Στάγειρα με την οποία αποκτά ένα παιδί, ιδρύει στο Λύκειο κοντά στην Ακρόπολη την δική του σχολή που ονομάστηκε από κάποιους Περιπατητική, μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου μετακομίζει στην Χαλκίδα όπου πεθαίνει σε ηλικία 62 ετών το 322 π.χ.

Απο το σπουδαίο έργο του γραμμένο σε 400 περίπου κυλίνδρους σε πάπυρο, σώθηκε μόνο το 1/3 από τον μαθητή του διαδόχου του στη σχολή Θεόφραστου, τον Νηλέα. Μετά από δύο αιώνες ο φιλόσοφος Απελλίων τα μεταφέρει στην Αθήνα, από τον Ρωμαίο Σύλλα μεταφέρονται ως λάφυρα στη Ρώμη, ενώ ο Ρωμαίος λόγιος Ανδρόνικος ο Ρόδιος τα αντιγράφει και τα διανέμει, για να καταλήξουν στα ράφια διαφόρων βιβλιοθηκών, μοναστηριών,συλλεκτών ανά την Ευρώπη από τον 5^ον αιώνα  μ.χ  μέχρι τον 8^ο αιώνα μ.χ που  περιήλθαν στα χέρια των Αράβων κατακτητών και μεταφράστηκαν απο διανοούμενους τους στην γλώσσα τους  και εμπλούτισαν τον πολιτισμό τους. Τον 11^ο αιώνα μ.χ οι ευρωπαίοι βρίσκουν σε βιβλιοθήκες του Τολέδου και της Κόρντοβα τα έργα των Ελλήνων φιλοσόφων, μεταξύ αυτών και του Αριστοτέλη. Τα μεταφρασμένα σε αράβικα κείμενα τα μεταφέρουν στις γλώσσες τους, δείχνοντας  ζήλο για την ελληνική διανόηση. Το 12οο μ.χ εμφανίζονται τα ιστορικά Αριστοτελικά πανεπιστήμια  αλλά  συναντούν την αντίδραση από την καθολική εκκλησία μέχρι την εποχή που εμφανίζεται ο Γαλιλαίος το 1564 μ.χ

Ο Γαλιλαίος αμφισβήτησε τις αυθεντίες του καιρού του και άνοιξε τον δρόμο για την επιστημονική επανάσταση του 16^ου αιώνα.

Αναφερόμενος στην ομιλία του δρ Γιάννη Καλύβα θα μείνω στο κλείσιμο της.

<Σε αυτόν τον απέραντο και ανεξιχνίαστο κόσμο όπου ζούμε, είναι συνετό να θεωρούμε πιθανές τέτοιες ανατροπές.. Όπως είναι και συνετό να αμφισβητούμε κάποτε τις αυθεντίες.

Ο Αριστοτέλης βέβαια δεν ήταν ο πρώτος που παραμέρισε τους ομηρικούς θεούς και διατύπωσε τα μεγάλα ερωτήματα περί του κόσμου επιχειρώντας να δώσει με καθάρια ανιδιοτέλεια και λογική τις απαντήσεις

Ήταν όμως ο πρώτος που μπήκε στον κόπο να συλλέξει τις μεθόδους τους και τα συμπεράσματα τους και αφού τα περάσει με αντικειμενικότητα από το κόσκινο της δικής του κριτικής , να τα πάει ακόμα παραπέρα.

Η επιστήμη, σχολιάζει ένας άγγλος στοχαστής, αρχίζει από εκεί που την άφησε ο Αριστοτέλης

Τελειώνοντας την ομιλία του αναφέρθηκε στην ρήση του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου Φρειδερίκου Νίτσε

« δεν υπάρχει λαός στον κόσμο που να έχει προσφέρει ΤΟΣΑ ΠΟΛΛΑ στην ανθρωπότητα όσα ο ελληνικός και να έχει καταπολεμηθεί ΤΟΣΟ ΠΟΛΥ από τόσους πολλούς λαούς που ΔΕΝ έχουν προσφέρει ΤΙΠΟΤΑ σε αυτήν» >

< στο παρακάτω video,απόσπασμα της ομιλίας του δρ. Γιάννη Καλύβα>

Η δρ Χριστίνα Κούρφαλη στην ομιλία της χρησιμοποίησε μία πρωτότυπη και απλη μέθοδο προσέγγισης του θέματος της «Αρετή και Ευδαιμονία στον Αριστοτέλη»

Ο διάλογος του Αριστοτέλη με ένα μικρό παιδί ήταν ευρηματικός, καθώς απαντούσε σε όλες του τις ερωτήσεις.Παρακάτω παραθέτω ορισμένα απο τα κύρια σημεία της παρουσίασης της.

Ευδαιμονία είναι το ευ ζην και ευ πράττειν. Ποιά είναι η ουσία αυτών ;

΄Όπως στην Ολυμπία το στεφάνι της νίκης το κερδίζουν όχι οι πιο όμορφοι και οι πιο ρωμαλαίοι αλλά αυτοί που συμμετέχουν στους αγώνες , έτσι τα ωραία και τα καλά τα κερδίζουν αυτοί που ενεργούν σωστά. Για να πούμε ότι κάποιος είναι ευδαίμων πρέπει να του αρέσει η ζωή του, να είναι ενάρετος και να πράττει ενάρετα. Η ευδαιμονία ξέρει να αξιοποιεί την ευτυχία.

Τι είναι αρετή;

Αρετή ειναι οι έξεις(συνήθειες). Όσες έξεις είναι άξιες επαίνου τις λέμε αρετές. Τα πράγματα δηλαδή πρέπει να τα μάθουμε πρωτού αρχίσουμε να τα κάνουμε.

Το πιο χρήσιμο και το πιο ευχάριστο για τον άνθρωποι είναι η ζωή η σύμφωνη με τον νου

Γιατί ο ενάρετος λοιπόν είναι και ευδαίμων 

Η πολιτική ασχολείται με τις τέχνες γιατί στοχεύει στην ευδαιμονία των πολιτών.Κάθε τέχνη των ανθρώπων στοχεύει σε ένα αγαθό, όπως η ιατρική για την υγεία .

Η αρετή απο μόνη της δεν είναι ευδαιμονία, γιατί πιθανόν κάποιοι να έχουν αρετή αλλά να μη κάνουν τίποτε.Η ευδαιμονία είναι το αγαθό στο οποίο στοχεύουν όλες οι προσπάθειες μας, ενώ την αρετή την επιλέγουμε γι'αυτό που είναι και για χάρη της ευδαιμονίας.

< στο παρακάτω video,απόσπασμα της ομιλίας της δρ.  Χριστίνα Κούρφαλη >

Λόγω της πολυμορφίας του ακροατηρίου, για την εύκολη κατανόηση  επιλέχθηκε απο τους διοργανωτές ένα video animated της ΕΡΤ 3, οι δε ομιλίες τους είχαν πολλά ευρηματικά στοιχεία επικοινωνίας με το ακροατήριο τους.Στο τέλος της παρουσίασης έγιναν παρεμβάσεις και τοποθετήσεις απο το κοινό, μεταξύ αυτών του Πολυγυρινού αρχιτέκτονα κου Αικατερινάρη .Το κλείσιμο έγινε απο τον πατέρα Παντελή. 

Χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση του μικρού Πέτρου από το ακροατήριο, όταν του δόθηκε ο λόγος 

«ο φτωχός έχει ανάγκη τα περισσότερα, για να μπορέσει να έχει δίκαιο μερίδιο στην ευδαιμονία»

Ένα είναι βέβαιο ότι κατά την παρουσίαση των ομιλητών, διάρκειας συνολικά μιάς ώρας περίπου, δεν ακούστηκε το παραμικρό σύρσιμο καρέκλας η άλλο χαρακτηριστικό, αυτού που δηλώνει τελειώνετε να φεύγουμε.Σε απόλυτη ησυχία, μικροί και μεγάλοι παρακολούθησαν με ενδιαφέρον την εξέλιξη του αφιερώματος, μέχρι το τέλος. 
Μια μικρή κοινωνία με πρωτοβουλίες ανθρώπων άξιων, κατάφερε να φέρει την επιστήμη στο βήμα με κατανοητά νοήματα. Ο μικρός Πέτρος όπως και άλλοι μικροί που παραβρέθηκαν στο αφιέρωμα με τους γονείς τους, δείχνουν ότι το μέλλον αυτού του τόπου, παρά τις απαισιόδοξες ενδείξεις, χαράσσει ελπίδα!

Τάσος Ορφανίδης 

Ο ναός του Ευαγγελισμού(1814) στα Βράσταμα Χαλκιδικής, με το ξεχωριστής τεχνοτροπίας ξυλόγλυπτο τέμπλο, από Γαλατσάνους τεχνίτες και ζωγράφους (περιλαμβάνονται φωτογραφίες & video)

Η πρόσφατη συντήρηση και ουσιαστικά αποκάλυψη του ξυλόγλυπτου τέμπλου του ναού του Ευαγγελισμού στα Βράσταμα Χαλικιδικής, είναι μια νέα αφετηρία για την ανάδειξη του.

Ο πατέρας Παντελής φιλοξένησε το ενδιαφέρον μας και αποδέχθηκε την πρόταση για να αναφερθεί σχετικά στην κάμερα. Τον ευχαριστούμε ιδιαιτέρως.

δείτε το παρακάτω βίντεο



Η παρακάτω  ιστορική αναφορά που γίνεται προέρχεται απο το κείμενο του Ιωακείμ Αθ. Παπάγγελου.

Τα Βράσταμα (η Βραστά) είναι ένα από τα παλιότερα χωριά της Χαλκιδικής. Η πρώτη ιστορική αναφορά προέρχεται από την βιογραφία του όσιου Ευθυμίου του νέου. Γύρω στο 868, ο Όσιος ήλθε από τον Άθω και εγκαταστάθηκε στην περιοχή « του Βραστάμου». Δεν γνωρίζουμε αν το όνομα αυτό αναφερόταν σε χωριό η απλώς σε κάποια κτηματική περιφέρεια. Πάντως κατά τις αρχές του 14^ου αιώνα, στην γειτονική Νικήτη ήταν εγκατεστημένη ήδη μία οικογένεια «του Βρασταμηνού", γεγονός το οποίο σημαίνει ότι υπήρχε ήδη το χωριό «Βράσταμα».

Στα μέσα του 15^ου αιώνα ήταν αξιόλογο χωριό , ενώ το 1694 συγκαταλεγόταν ανάμεσα στα σημαντικότερα χωριά της Χαλκιδικής, με 195 σπίτια, καταγραφόμενο ως «Μεγάλα Βραστά»(Vrasta-I Kebir), σε αντιδιαστολή με τα άλλα Βραστά, δηλαδή τα σημερινά Βρασνά της Ρεντίνας. Κατά την εποχή αυτή οι κάτοικοι του ασχολούνταν κυρίως με την κατασκευή ξυλανθράκων για λογαριασμό των μεταλλείων αργύρου των Σιδηροκαυσίων (τα σημερινά Στάγειρα).

Τα Βράσταμα συνέχισαν να είναι ένα δυναμικό χωριό και κατά τον επόμενο αιώνα, όταν συμμετείχε στην εκμετάλλευση των μεταλλείων που προαναφέραμε. Τεκμήριο της οικονομικής ευρωστίας των «Μεγάλων Βραστών» αποτελεί και ο ναός του Ευαγγελισμού.

Κατά την δεκαετία που προηγήθηκε της μεγάλης Επαναστάσεως, παρουσιάζεται μία έξαρση της ναοδομίας στην Χαλκιδική. Κτίζονται μεγάλες «βασιλικές»με φροντισμένη τοιχοδομία, από τις οποίες έφθασαν μέχρι τις μέρες μας αρκετά χαρακτηριστικά παραδείγματα(Αρναία1812,Γαλάτιστα(Άγ. Γεώργιος) 1813,Στρατονίκη 1813,Πορταριά 1813,Στάγειρα 1814,Συκιά 1819,Βασιλικά 1820  και λίγες άλλες ακόμη).

Ο ναός του Ευαγγελισμού κτίσθηκε το 1814, στην κορυφή χαμηλού και απομονωμένου λόφου, όπου διακρίνονται τα ίχνη αξιόλογης προϊστορικής εγκαταστάσεως.Οι μέγιστες διαστάσεις της κατόψεως του είναι 27,5χ15,5 μ. και το ύψος του 9,5 μ. Θα πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι από τον αρχικό ναό σώζονται μόνον οι τοιχοποιίες όπως και στους άλλους προεπαναστατικούς ναούς της Χαλκιδικής, διότι όλοι πυρπολήθηκαν κατά την καταστολή της Επαναστάσεως του 1821.

Με την οικοδόμηση του ναού σχετίζονται κάποιοι Ιωάννης και Άγγελος (η μήπως Ιωάννης του Αγγέλου; ) για τους οποίους όμως δεν γνωρίζουμε αν ήσαν δωρητές η μαστόροι.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο νάρθηκας με το επιμελημένο αρμολόγημα και τα τοξωτά ανοίγματα (σήμερα τοιχισμένα )καθώς και τα όμορφα λαϊκότροπα λιθανάγλυφα που κοσμούν τις κορυφές των παραθύρων και κάποιους γωνιόλιθους.

Οι βασικές ξυλοκατασκευές του ναού θα πρέπει να ανήκουν στις αρχές της δεκαετίας του 1830, εποχή κατά την οποία φαίνεται ότι επισκευάσθηκαν οι πυρπολημένοι ναοί της Χαλκιδικής.Σ’ αυτό συνηγορεί και το γεγονός ότι οι βασικές δεσποτικές εικόνες του τέμπλου είναι έργα του1834(Παντοκράτωρ, Οδηγήτρια, Ευαγγελισμός,Άγ. Γεώργιος,Άγ.Αθανάσιος).

Ο ναός του Ευαγγελισμού είναι τρισυπόστατος : το μεσαίο κλίτος τιμάται στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και στον Άγιο Γεώργιο. Στο βόρειο κλίτος βρίσκεται το παρεκκλήσι του Άγιου Μοδέστου και στο νότιο του Αγίου Χαραλάμπους. Το ξύλινο τέμπλο (προφανώς έργο της δεκαετίας του 1880) προσαρμόσθηκε στην τριμερή διάταξη του ναού, ακολουθώντας την αντίστοιχη διάταξη του προγενέστερου, από το οποίο όμως δεν σώζεται τίποτα εκτός από τις εικόνες.

Η οροφή του ναού είναι διακοσμημένη με περίτεχνη διάταξη των σανιδιών των αρμοκαλυπτρών και με όμορφα ξυλόγλυπτα ομφάλια.. Ενδιαφέροντα ξυλόγλυπτο διάκοσμο έχουν επίσης ο δεσποτικός θρόνος , τα παλαιά αναλόγια και προσκυνητάρια και τα βημόθυρα. Όλα αυτά φαίνεται να είναι καλλιτεχνήματα της ομάδας που κατασκεύασε το τέμπλο (γύρω στο 1880;) το οποίο όμως ήταν σκαλισμένο και με πολύ χαρακτηριστικό λαϊκότροπο διάκοσμο.

Από τον κινητό διάκοσμο του ναού αξιομνημόνευτα είναι και τα δεκαέξη γυάλινα κανδήλια που είναι κρεμασμένα από τις οροφές των τριών κλιτών. Πρόκειται για έργα ευρωπαϊκών εργαστηρίων του 19^ου αιώνα και αποτελούν μοναδική συλλογή του είδους στην Χαλκιδική.

Οι εικόνες του ναού, στην συντριπτική του πλειοψηφία είναι έργα του 19^ου αιώνα και προέρχονται από ζωγραφικά εργαστήρια της Χαλκιδικής(Γαλάτσια, Βάβδος, Πολύγυρος, Αρναία) και του Αγίου Όρους(Ιωάσαφ, Αγάπιος, Μακάριος Γαλατσιανός).

Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι ο ναός του Ευαγγελισμού αποτελεί ένα καλά διατηρημένο θρησκευτικό καλλιτεχνικό σύνολο το οποίο είναι αντιπροσωπευτικό και καλό παράδειγμα της καθόλου αισθητικής των κατοίκων της Χαλκιδικής κατά τον 19^ον αιώνα.


Στο παραπάνω video ο πατέρας Παντελής ιερέας του ναού του Ευαγγελισμού κάνει μια σύντομη αναφορά στην ιστορία του ναού και στην συντήρηση του τέμπλου του.

Σκέψεις: Αγαπητικές συνευρέσεις χορωδιών στην Ορμύλια Χαλκιδικής φωτογραφίες &video Τάσος Ορφανίδης

Σκέψεις: Αγαπητικές συνευρέσεις χορωδιών στην Ορμύλια Χαλκι...:      

Ο Αντώνης Κωνσταντινίδης είναι ένας άνθρωπος πολυτάλαντος, με προσωπικές αναζητήσεις. Έχοντας πλέον βρεθεί μακριά από τα εκπαιδευτικά του καθήκοντα ως λειτουργός, γεμίζει πολύτιμα τον χρόνο του διδάσκοντας και υποστηρίζοντας μουσικά σχήματα χορωδιών. Τον έχω ακούσει να παίζει ούτι, κιθάρα , ακορντεόν ,πιάνο ίσως και κάποια άλλα όργανα.

Σήμερα είχαμε την τύχη να δεχθούμε την πρόσκληση του, για να παρευρεθούμε σε μια συνεύρεση των χορωδιών του Παρθενώνα με της Ορμύλιας στο κτίριο του δημαρχείου της Ορμύλιας. Η βραδιά ήταν μια ευχάριστη έκπληξη, ξεπέρασε κάθε προσδοκία.

Στο σύνολο τους οι δύο χορωδίες απαρτιζόταν από γυναίκες. Το άκουσμα τους ήταν μελωδικό υπό την συνοδεία κιθάρας, βιολιού , μπουζουκιού , ούτι , ακορντεόν και κρουστών.

Ξεχωριστή η παρουσία του μπάρμπα Γιώργη, ηλικίας 82 ετών .Με την δυνατή φωνή του, ξεσήκωσε την ομήγυρη που τον συνόδεψαν στα τραγούδια του. Δεν έλειψαν βέβαια τα χαλκιδικιώτικα μασάλια (ανέκδοτα), ενώ στην πορεία της βραδιάς μια υπέροχη γυναικεία φωνή μας ταξίδεψε στην Νότια Ιταλία.

Η φιλοξενία των γυναικών της χορωδίας από την Ορμύλια ήταν ξεχωριστή, εφ΄ όσον φρόντισαν να μας φιλέψουν με εδέσματα σπιτικά

Η όμορφη αυτή βραδιά, έφερε μπροστά μας την ανάγκη του ανθρώπου να εξωτερικεύεται, με το να εκφράζεται μουσικά και χορευτικά. Η επικοινωνία και η έκφραση είναι αναγκαίες εκφάνσεις  της καθημερινότητας μας .Όταν εμπλουτίζεται με μουσικά χρώματα, τότε γίνεται πιο απλή και ανθρώπινη.

Τάσος Ορφανίδης